Trong xu thế phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp hoá- hiện đại hoá như hiện nay, phát triển bền vững trở thành một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu được các quốc gia trên thế giới quan tâm, trong đó có Việt Nam. Vấn đề phát triển bền vững được nghiên cứu ở nhiều cấp độ khác nhau và cũng đã được thông qua. Hôm nay, chúng ta cùng tìm hiểu về khái niệm phát triển bền vững là gì? Vai trò của phát triển bền vững và 17 mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam.
Khái niệm Phát triển bền vững là gì? Thế nào là phát triển bền vững
Phát triển được hiểu là sự gia tăng về quy mô của nền kinh tế quốc dân mà còn là sự thay đổi về bản chất như thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế, mang lại cho con người một môi trường sống tốt hơn với những phúc lợi xã hội đi kèm.
Khái niệm Phát triển bền vững (Tiếng Anh: Sustainable Development) lần đầu tiên được công bố chính thức và phổ biến rộng rãi và năm 1987 trong tờ báo Brundtland, cụ thể: Phát triển bền vững là sự phát triển mà nhằm đáp ứng các nhu cầu hiện tại của con người mà không gây ảnh hưởng hay tồn tại đến những khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ trong tương lai.
Trong Hội nghị Thượng đỉnh Trái Đất về môi trường và phát triển ở Rio de Janeiro (1992): Phát triển bền vững được khái quát theo 3 mặt là phát triển kinh tế – xã hội – bảo vệ môi trường. Ba mặt này cần có sự kết hợp chặt chẽ, hài hoà với nhau trong quá trình phát triển.
Ở Việt Nam, phát triển bền vững được biết đến vào những năm cuối thập niên 80 đầu thập niên 90 như sau: Phát triển bền vững là cơ sở để thực hiện các mục tiêu phát triển đất nước. Là sự phát triển lành mạnh trong đó sự phát triển của một người không tổn hại đến lợi ích của người khác và cũng không thiệt hại đến lợi ích cộng đồng hay các thế hệ mai sau, sự phát triển của loài người không đe doạ hay làm suy giảm nơi sinh sống của các sinh vật khác.
Theo Viện chiến lược Phát triển Việt Nam: Phát triển bền vững bao trùm các mặt của đời sống xã hội tức là phải gắn phát triển kinh tế với thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, gìn giữ và cải thiện môi trường, giữ vững sự ổn định trong chính trị-xã hội cũng như đảm bảo an ninh- quốc phòng.
Như vậy, phát triển bền vững là sự kết hợp chặt chẽ, là mối quan hệ qua lại giữa phát triển kinh tế với các vấn đề xã hội và các yếu tố môi trường một cách hài hoà, ổn định và linh hoạt. Xây dựng một môi trường thực sự tốt đẹp cho quá trình phát triển trong tương lai là điều cần thiết ở bất kỳ quốc gia trong bất kỳ giai đoạn nào.
Tại sao phải phát triển bền vững?
Con người luôn muốn hoàn thiện cuộc sống của mình nhưng trái đất với các điều kiện tự nhiên lại không thể đáp ứng những mong muốn vô hạn của con người. Các nguồn tài nguyên là hữu hạn nên có thể cạn kiệt dần,…điều này tạo nên sự mâu thuẫn gay gắt, đòi hỏi phải duy trì sự hài hoà giữa con người với môi trường sống. Do đó, thực hiện phát triển bền vững là nhiệm vụ cấp bách hàng đầu không chỉ đối với bất kỳ quốc gia nào.
Phát triển bền vững cũng được xem là con đường duy nhất để đảm bảo chắc chắc cho việc chúng ta có một tương lai an toàn và thịnh vượng hơn so với việc cùng nhau giải quyết những vấn đề về môi trường. Theo đó, sự phát triển và những hậu quả do môi trường bị huỷ hoạt làm tổn hại nghiêm trọng đến con người nên cần phát triển bền vững để quản lý tài nguyên thiên nhiên.
Với mục tiêu phát triển kinh tế vững mạnh, các quốc gia trên thế giới dù vô tình hay cố ý cũng đã tác động đến môi trường, làm suy giảm các nguồn tài nguyên thiên nhiên vô giá và ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống con người, tạo khoảng cách giàu nghèo trong xã hội. Thực tế này đã đặt ra yêu cầu đòi hỏi mọi người thực hiện phát triển bền vững và coi đây là mục tiêu lớn nhất trong chiến lược phát triển của mỗi đất nước.
Các mô hình phát triển bền vững trên Thế Giới
Liên Hợp Quốc đã đưa ra các mô hình phát triển bền vững nhằm mục đích giải quyết các thách thức liên quan đến kinh tế, xã hội và môi trường công bố trong năm 2015 và dự kiến thực hiện đến năm 2030. Một số mô hình phát triển bền vững như:
Mô hình năng lượng tái tạo: Hiện nay, các nguồn năng lượng tái tạo đã và đang trở thành ô hình được các quốc gia quan tâm phát triển. Các nguồn năng lượng sạch từ gió, mặt trời, nước,…giúp giảm khí thải nhà khí, bảo vệ tầng ozone và tiết kiệm chi phí. Một số quốc gia phát triển mô hình này và thu về nhiều hiệu quả như Đan Mạch, Thuỵ Điển, Hà Lan,…
Mô hình nông nghiệp hữu cơ: Hiện nay, việc thực hiện các phương pháp canh tác thân thiện với môi trường và đảm bảo sức khỏe cho con người mà không sử dụng hoá chất, phân hoá học,…giúp bảo vệ đa dạng sinh học, bảo vệ nguồn nước và môi trường đất. Những quốc gia tiên phong trong nền nông nghiệp hữu cơ phải kể đến như Israel, Italy, Ấn Độ,…
Mô hình kinh tế xanh: Kinh tế xanh là việc sử dụng các chính sách và công nghệ hiện đại và thân thiện với môi trường để mang đến sự tăng trưởng kinh tế bền vững và công bằng, thực hiện giảm đói nghèo và bất bình đẳng trong xã hội, đề cao quyền con người và bảo tồn tài nguyên nhiên thiên. Một số quốc gia đang áp dụng mô hình này thành công như Costa Rica, New Zealand,…
Thực tế cho thấy rằng, các mô hình phát triển bền vững không chỉ mang đến lợi ích cho quốc gia và cộng đồng mà còn giúp thực hiện sứ mệnh chung của toàn thế giới đó là bảo vệ hành tinh xanh và cải thiện cuộc sống con người.
17 Mục tiêu phát phát triển bền vững của Liên hợp quốc
Vào tháng 9 năm 2015, tất cả 193 quốc gia thành viên của Liên hợp quốc đã thông qua kế hoạch nhằm đạt được một tương lai tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người – vạch ra lộ trình trong 15 năm tới nhằm chấm dứt tình trạng nghèo đói cùng cực, đấu tranh chống bất bình đẳng và bất công cũng như bảo vệ hành tinh của chúng ta. Trọng tâm của “Chương trình nghị sự 2030” là 17 mục tiêu phát triển bền vững (Sustainable Development Goals – SDGs) còn được gọi là Mục tiêu Toàn cầu Global Goals) như một lời kêu gọi hành động toàn cầu nhằm chấm dứt nghèo đói, bảo vệ hành tinh và đảm bảo rằng đến năm 2030, tất cả mọi người đều được hưởng hòa bình và thịnh vượng. Cụ thể:
Mục tiêu 1: Xóa nghèo
Năm 2020, số người sống trong tình trạng nghèo cùng cực (sống với mức thu nhập dưới 2,15 USD một ngày) đã tăng lên 724 triệu người. Những người sống trong cảnh nghèo đói cùng cực phải đấu tranh để đáp ứng những nhu cầu cơ bản nhất (y tế, giáo dục, tiếp cận nước và vệ sinh).
Quá trình phục hồi sau đại dịch diễn ra chậm và không đồng đều, tỷ lệ nghèo cùng cực giảm từ 9,3% vào năm 2020 xuống 8,8% vào năm 2021. Xung đột ở Ukraine đã làm gián đoạn thương mại toàn cầu, dẫn đến chi phí sinh hoạt tăng cao, tác động không tương xứng đến người nghèo. Hơn nữa, biến đổi khí hậu đặt ra những mối đe dọa đáng kể cho việc giảm nghèo.
Đến cuối năm 2022, nowcasting cho thấy 8,4% dân số thế giới, tương đương 670 triệu người, vẫn có thể sống trong tình trạng nghèo đói cùng cực.
Nghèo đói cũng ảnh hưởng đến các nước phát triển. Hiện tại, 30 triệu trẻ em đang lớn lên trong nghèo khó ở các nước giàu nhất thế giới.
Xóa đói giảm nghèo dưới mọi hình thức vẫn là một trong những thách thức lớn nhất mà nhân loại phải đối mặt. Trong khi số người sống trong tình trạng nghèo cùng cực đã giảm hơn một nửa từ năm 1990 đến năm 2015 – từ 1,9 tỷ xuống còn 731 triệu – thì vẫn có quá nhiều người đang phải vật lộn để đáp ứng những nhu cầu cơ bản nhất của con người.
Sự gia tăng hành động và đầu tư nhằm tăng cường các cơ hội kinh tế, cải thiện giáo dục và mở rộng bảo trợ xã hội cho tất cả mọi người, đặc biệt là những người bị loại trừ nhất, là rất quan trọng để thực hiện cam kết trung tâm về chấm dứt nghèo đói và không để ai bị bỏ lại phía sau.
Mục tiêu 2: Xóa đói
Năm 2022, khoảng 9,2% dân số thế giới phải đối mặt với tình trạng đói kinh niên, tương đương khoảng 735 triệu người – nhiều hơn 122 triệu so với năm 2019. Nạn đói và suy dinh dưỡng là rào cản cho sự phát triển bền vững vì người dân đói kém năng suất lao động, dễ mắc bệnh hơn, và ít có khả năng cải thiện sinh kế của họ.
Để nuôi sống 735 triệu người đói hiện nay và dự kiến sẽ có thêm 2 tỷ người nữa vào năm 2050, cần phải có sự thay đổi sâu sắc trong hệ thống lương thực và nông nghiệp toàn cầu.
Để đạt được mục tiêu không còn nạn đói vào năm 2030, các giải pháp chính sách và hành động phối hợp khẩn cấp là bắt buộc để giải quyết tình trạng bất bình đẳng cố hữu, chuyển đổi hệ thống lương thực, đầu tư vào các hoạt động nông nghiệp bền vững, đồng thời giảm thiểu và giảm thiểu tác động của xung đột và đại dịch đối với dinh dưỡng và an ninh lương thực toàn cầu.
Mục tiêu 3: Cuộc sống khỏe mạnh
Những bước tiến lớn đã được thực hiện trong việc cải thiện sức khỏe của người dân trong những năm gần đây. 146 trong số 200 quốc gia hoặc khu vực đã đáp ứng hoặc đang trên đà đạt được mục tiêu SDG về tỷ lệ tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi. Việc điều trị HIV hiệu quả đã làm giảm 52% số ca tử vong liên quan đến AIDS trên toàn cầu kể từ năm 2010 và ít nhất một căn bệnh nhiệt đới bị lãng quên đã được loại bỏ ở 47 quốc gia.
Tuy nhiên, sự bất bình đẳng trong tiếp cận chăm sóc sức khỏe vẫn còn tồn tại. Đại dịch COVID-19 và các cuộc khủng hoảng khác đang diễn ra đã cản trở tiến trình hướng tới Mục tiêu 3. Việc tiêm chủng cho trẻ em đã trải qua sự suy giảm lớn nhất trong ba thập kỷ, đồng thời số ca tử vong do bệnh lao và sốt rét đã tăng lên so với mức trước đại dịch.
Các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG) đưa ra cam kết táo bạo nhằm chấm dứt dịch bệnh AIDS, bệnh lao, sốt rét và các bệnh truyền nhiễm khác vào năm 2030. Mục đích là đạt được phạm vi bảo hiểm y tế toàn dân và cung cấp khả năng tiếp cận thuốc và vắc xin an toàn với giá cả phải chăng cho tất cả mọi người.
Để khắc phục những trở ngại này và giải quyết những thiếu sót lâu dài trong chăm sóc sức khỏe, cần tăng cường đầu tư vào hệ thống y tế để hỗ trợ các quốc gia phục hồi và xây dựng khả năng phục hồi trước các mối đe dọa sức khỏe trong tương lai.
Mục tiêu 4: Chất lượng giáo dục
Tiến bộ hướng tới giáo dục có chất lượng vốn đã chậm hơn so với yêu cầu trước đại dịch, nhưng Covid-19 đã có những tác động tàn khốc đến giáo dục, gây ra tình trạng mất học tập ở 4/5 trong số 104 quốc gia được nghiên cứu.
Nếu không có các biện pháp bổ sung, ước tính khoảng 84 triệu trẻ em và thanh thiếu niên sẽ phải nghỉ học và khoảng 300 triệu học sinh sẽ thiếu các kỹ năng đọc viết và tính toán cơ bản cần thiết để thành công trong cuộc sống.
Ngoài việc miễn phí giáo dục tiểu học và trung học cho tất cả nam và nữ vào năm 2030, mục tiêu còn là mang lại cơ hội tiếp cận bình đẳng với đào tạo nghề với chi phí phải chăng, xóa bỏ chênh lệch giới tính và mức sống, đồng thời đạt được khả năng tiếp cận phổ cập giáo dục đại học có chất lượng.
Giáo dục là chìa khóa cho phép đạt được nhiều Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG) khác. Khi mọi người có thể nhận được nền giáo dục có chất lượng, họ có thể thoát khỏi vòng nghèo đói.
Giáo dục giúp giảm bất bình đẳng và đạt được bình đẳng giới. Nó cũng trao quyền cho mọi người ở khắp mọi nơi để sống cuộc sống lành mạnh và bền vững hơn. Giáo dục cũng rất quan trọng trong việc thúc đẩy lòng khoan dung giữa con người với nhau và góp phần xây dựng xã hội hòa bình hơn.
Để thực hiện Mục tiêu 4, tài trợ cho giáo dục phải trở thành ưu tiên đầu tư quốc gia. Hơn nữa, các biện pháp như giáo dục miễn phí và bắt buộc, tăng số lượng giáo viên, cải thiện cơ sở hạ tầng trường học cơ bản và thực hiện chuyển đổi kỹ thuật số là rất cần thiết.
Mục tiêu 5: Bình đẳng giới
Phụ nữ và trẻ em gái đại diện cho một nửa dân số thế giới và do đó cũng là một nửa tiềm năng của thế giới. Nhưng bất bình đẳng giới vẫn tồn tại ở khắp mọi nơi và làm trì trệ tiến bộ xã hội.
Tính trung bình, phụ nữ trên thị trường lao động vẫn kiếm được ít hơn 23% so với nam giới trên toàn cầu. Trung bình, phụ nữ dành số giờ làm công việc chăm sóc và nội trợ không được trả lương nhiều gấp ba lần so với nam giới.
Bạo lực và bóc lột tình dục, sự phân chia không công bằng trong công việc chăm sóc và việc nhà không được trả lương, cũng như sự phân biệt đối xử trong cơ quan công quyền, tất cả vẫn còn là những rào cản lớn. Tất cả những lĩnh vực bất bình đẳng này đã trở nên trầm trọng hơn do đại dịch COVID-19: số báo cáo về bạo lực tình dục gia tăng, phụ nữ phải đảm nhận nhiều công việc chăm sóc hơn do trường học đóng cửa và 70% nhân viên y tế và xã hội trên toàn cầu là phụ nữ.
Với tốc độ hiện tại, ước tính sẽ mất khoảng 300 năm để chấm dứt tảo hôn, 286 năm để thu hẹp khoảng cách trong bảo vệ pháp lý và xóa bỏ luật phân biệt đối xử, 140 năm để phụ nữ được đại diện bình đẳng ở các vị trí quyền lực và lãnh đạo tại nơi làm việc, và 47 năm năm để đạt được sự đại diện bình đẳng trong quốc hội các nước.
Cần có sự lãnh đạo chính trị, đầu tư và cải cách chính sách toàn diện để dỡ bỏ các rào cản mang tính hệ thống nhằm đạt được Mục tiêu 5. Bình đẳng giới là mục tiêu xuyên suốt và phải là trọng tâm chính của các chính sách, ngân sách và thể chế quốc gia.
Bình đẳng giới không chỉ là quyền cơ bản của con người mà còn là nền tảng cần thiết cho một thế giới hòa bình, thịnh vượng và bền vững.
Mục tiêu 6: Nước sạch và vệ sinh
Tiếp cận với nước, vệ sinh và vệ sinh là quyền của con người. Tuy nhiên, hàng tỷ người vẫn phải đối mặt với những thách thức hàng ngày trong việc tiếp cận ngay cả những dịch vụ cơ bản nhất.
Sự khan hiếm nước được dự đoán sẽ tăng lên cùng với sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu do biến đổi khí hậu. Năm 2020, 2,4 tỷ người sống ở các quốc gia căng thẳng về nước.
Vào năm 2022, 2,2 tỷ người vẫn thiếu nước uống được quản lý an toàn, bao gồm 703 triệu người không có dịch vụ nước cơ bản; 3,5 tỷ người thiếu hệ thống vệ sinh được quản lý an toàn, trong đó có 1,5 tỷ người không có các dịch vụ vệ sinh cơ bản; và 2 tỷ người thiếu thiết bị rửa tay cơ bản, trong đó có 653 triệu người không có thiết bị rửa tay nào cả.
Đã có tiến triển tích cực. Từ năm 2015 đến năm 2022, tỷ lệ dân số thế giới được tiếp cận nguồn nước uống được quản lý an toàn đã tăng từ 69% lên 73%.
Đầu tư vào cơ sở hạ tầng và công trình vệ sinh; bảo vệ và phục hồi các hệ sinh thái liên quan đến nước; và giáo dục vệ sinh là một trong những bước cần thiết để đảm bảo khả năng tiếp cận phổ cập nước uống an toàn và giá cả phải chăng cho tất cả mọi người vào năm 2030.
Nhưng chúng ta vẫn chưa đi đúng hướng để đạt được Mục tiêu 6 vào năm 2030. Để trở lại đúng hướng, các chiến lược chính bao gồm tăng cường đầu tư và xây dựng năng lực trên toàn ngành, thúc đẩy đổi mới và hành động dựa trên bằng chứng, tăng cường phối hợp và hợp tác liên ngành giữa tất cả các bên. các bên liên quan và áp dụng cách tiếp cận tổng hợp và toàn diện hơn trong quản lý nước.
Mục tiêu 7: Năng lượng sạch & bền vững
Cuộc sống hàng ngày của chúng ta phụ thuộc vào năng lượng đáng tin cậy và giá cả phải chăng. Tuy nhiên, việc tiêu thụ năng lượng là nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu, chiếm khoảng 60% tổng lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu.
Từ năm 2015 đến năm 2021, tỷ lệ dân số toàn cầu được sử dụng điện đã tăng từ 87% lên 91%. Vào năm 2021, các nước đang phát triển đã lắp đặt công suất sản xuất năng lượng tái tạo bình quân đầu người ở mức kỷ lục 268 watt. Chưa hết, năm 2021 trên thế giới vẫn còn 675 triệu người chưa được sử dụng điện.
Đảm bảo khả năng tiếp cận phổ cập điện với giá phải chăng vào năm 2030 có nghĩa là đầu tư vào các nguồn năng lượng sạch như năng lượng mặt trời, gió và nhiệt. Mở rộng cơ sở hạ tầng và nâng cấp công nghệ để cung cấp năng lượng sạch ở tất cả các nước đang phát triển là mục tiêu quan trọng có thể vừa khuyến khích tăng trưởng vừa giúp ích cho môi trường.
Để đảm bảo khả năng tiếp cận năng lượng cho tất cả mọi người vào năm 2030, chúng ta phải đẩy nhanh quá trình điện khí hóa, tăng cường đầu tư vào năng lượng tái tạo, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và phát triển các chính sách và khung pháp lý thuận lợi.
Mục tiêu 8: Công việc tốt & tăng trưởng kinh tế
Nhiều cuộc khủng hoảng đang khiến nền kinh tế toàn cầu bị đe dọa nghiêm trọng. Tăng trưởng GDP thực tế bình quân đầu người toàn cầu được dự báo sẽ chậm lại vào năm 2023 và với điều kiện kinh tế ngày càng thách thức, ngày càng có nhiều người lao động chuyển sang làm việc phi chính thức.
Trên toàn cầu, năng suất lao động đã tăng lên và tỷ lệ thất nghiệp đã giảm. Tuy nhiên, cần có nhiều tiến bộ hơn nữa để tăng cơ hội việc làm, đặc biệt là cho thanh niên, giảm việc làm phi chính thức và bất bình đẳng trên thị trường lao động (đặc biệt là về khoảng cách lương theo giới), thúc đẩy môi trường làm việc an toàn và đảm bảo, đồng thời cải thiện khả năng tiếp cận các dịch vụ tài chính để đảm bảo bền vững. và tăng trưởng kinh tế toàn diện.
Tỷ lệ thất nghiệp toàn cầu giảm đáng kể vào năm 2022, giảm xuống 5,4% từ mức đỉnh 6,6% vào năm 2020 khi các nền kinh tế bắt đầu phục hồi sau cú sốc của đại dịch COVID-19. Tỷ lệ này thấp hơn mức trước đại dịch là 5,5% vào năm 2019.
Tình trạng thiếu cơ hội việc làm bền vững, đầu tư không đầy đủ và tiêu dùng dưới mức góp phần làm xói mòn khế ước xã hội cơ bản: rằng tất cả đều phải chia sẻ trong tiến trình. Việc tạo ra việc làm có chất lượng vẫn là một thách thức lớn đối với hầu hết các nền kinh tế.
Để đạt được Mục tiêu 8 sẽ yêu cầu cải cách toàn diện hệ thống tài chính để giải quyết các khoản nợ gia tăng, bất ổn kinh tế và căng thẳng thương mại, đồng thời thúc đẩy trả lương công bằng và việc làm bền vững cho thanh niên.
Mục tiêu 9: Công nghiệp, đổi mới & cơ sở hạ tầng
Sự phục hồi của ngành sản xuất từ Covid-19 là chưa đầy đủ và không đồng đều. Tăng trưởng sản xuất toàn cầu giảm xuống 3,3% vào năm 2022, từ mức 7,4% vào năm 2021.
Tỷ trọng công nghiệp chế tạo ở các nước kém phát triển (LDC) vẫn ở mức thấp, đặt ra thách thức nghiêm trọng đối với mục tiêu tăng gấp đôi tỷ trọng công nghiệp trong GDP vào năm 2030. Tuy nhiên, các ngành công nghiệp công nghệ cao và trung bình có tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ.
Tính đến năm 2022, 95% dân số thế giới nằm trong phạm vi phủ sóng của mạng băng thông rộng di động, nhưng một số khu vực vẫn chưa được phủ sóng.
Đầu tư vào cơ sở hạ tầng – giao thông, thủy lợi, năng lượng, công nghệ thông tin và truyền thông – là rất quan trọng để đạt được sự phát triển bền vững và trao quyền cho cộng đồng ở nhiều quốc gia.
Để đạt được Mục tiêu 9 vào năm 2030, điều cần thiết là phải hỗ trợ các nước kém phát triển, đầu tư vào công nghệ tiên tiến, giảm lượng khí thải carbon và tăng khả năng truy cập băng thông rộng di động.
Mục tiêu 10: Giảm bất bình đẳng
Bất bình đẳng đe dọa sự phát triển kinh tế và xã hội lâu dài, gây tổn hại đến việc giảm nghèo và hủy hoại cảm giác thỏa mãn và giá trị bản thân của con người.
Thu nhập của 40% dân số nghèo nhất đã tăng nhanh hơn mức trung bình quốc gia ở hầu hết các quốc gia. Nhưng bằng chứng mới xuất hiện nhưng chưa thuyết phục cho thấy rằng Covid-19 có thể đã cản trở xu hướng tích cực giảm bất bình đẳng trong nước này.
Đại dịch đã gây ra sự gia tăng bất bình đẳng giữa các quốc gia lớn nhất trong ba thập kỷ.
Giảm bất bình đẳng trong và giữa các quốc gia đòi hỏi phải phân bổ nguồn lực một cách công bằng, đầu tư vào giáo dục và phát triển kỹ năng, thực hiện các biện pháp bảo trợ xã hội, chống phân biệt đối xử, hỗ trợ các nhóm yếu thế và thúc đẩy hợp tác quốc tế cho hệ thống tài chính và thương mại công bằng.
Mục tiêu 11: Đô thị & cộng đồng bền vững
Một nửa dân số thế giới sống ở các thành phố. Dự kiến tỷ lệ này sẽ đạt 70% vào năm 2050.
Ở các nước đang phát triển, sự tăng trưởng nhanh chóng của các thành phố, cùng với sự gia tăng di cư từ nông thôn ra thành thị, đã dẫn đến sự bùng nổ của các thành phố lớn. Năm 1990, có 10 thành phố lớn với 10 triệu dân trở lên. Năm 2014, có 28 siêu thành phố với tổng dân số 453 triệu người.
Quá trình đô thị hóa nhanh chóng này vượt xa sự phát triển về nhà ở, cơ sở hạ tầng và dịch vụ, dẫn đến sự gia tăng các khu ổ chuột hoặc tình trạng giống như khu ổ chuột. Vào năm 2020, ước tính có khoảng 1,1 tỷ cư dân thành thị sống trong các khu ổ chuột hoặc có điều kiện giống như khu ổ chuột. Trong 30 năm tới, dự kiến sẽ có thêm 2 tỷ người sống ở những khu định cư như vậy.
Không thể đạt được sự phát triển bền vững nếu không thay đổi đáng kể cách thức xây dựng và quản lý không gian đô thị.
Làm cho các thành phố trở nên an toàn và bền vững có nghĩa là đảm bảo khả năng tiếp cận nhà ở an toàn và giá cả phải chăng, nâng cấp các khu định cư ổ chuột, đầu tư vào giao thông công cộng, tạo không gian xanh và cải thiện quy hoạch và quản lý đô thị theo cách có sự tham gia và toàn diện.
Mục tiêu 12: Tiêu dùng & sản xuất có trách nhiệm
Nếu dân số toàn cầu đạt 9,8 tỷ người vào năm 2050 thì sẽ cần tương đương với gần ba hành tinh để cung cấp các nguồn tài nguyên thiên nhiên cần thiết nhằm duy trì lối sống hiện tại.
Các cuộc khủng hoảng toàn cầu đã gây ra sự trỗi dậy trong việc trợ cấp nhiên liệu hóa thạch, tăng gần gấp đôi từ năm 2020 đến năm 2021.
Năm 2021, các chính phủ đã chi khoảng 732 tỷ USD để trợ cấp cho than, dầu và khí đốt, gần gấp đôi mức 375 tỷ USD chi vào năm 2020.
Vào năm 2021, mặc dù 828 triệu người phải đối mặt với nạn đói nhưng 13,2% lương thực trên thế giới bị mất sau khi thu hoạch dọc theo chuỗi cung ứng từ trang trại đến người tiêu dùng.
Xu hướng báo cáo phát triển bền vững đang gia tăng, với khoảng 70% công ty được giám sát công bố báo cáo phát triển bền vững vào năm 2021.
Năm 2022, 67 chính phủ quốc gia đã báo cáo với Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc về việc thực hiện các chính sách và kế hoạch hành động mua sắm công bền vững, tăng 50% so với năm 2020.
Cần cung cấp hỗ trợ cho các nước đang phát triển để hướng tới các mô hình tiêu dùng bền vững hơn vào năm 2030.
Mục tiêu 13: Hành động ứng phó với biến đổi khí hậu
Biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến mọi quốc gia trên mọi châu lục. Nó được gây ra bởi các hoạt động của con người và đe dọa đến tương lai của hành tinh chúng ta. Với lượng phát thải khí nhà kính ngày càng tăng, biến đổi khí hậu đang diễn ra với tốc độ nhanh hơn nhiều so với dự đoán và tác động của nó được cảm nhận rõ ràng trên toàn thế giới.
Các tác động bao gồm thay đổi mô hình thời tiết, mực nước biển dâng cao và nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan hơn. Nếu không được kiểm soát, biến đổi khí hậu sẽ hủy hoại rất nhiều tiến bộ đã đạt được trong những năm qua trong phát triển. Nó cũng sẽ gây ra những cuộc di cư hàng loạt, dẫn đến bất ổn và chiến tranh.
Từ năm 2010 đến năm 2020, các khu vực có mức độ dễ bị tổn thương cao, nơi sinh sống của khoảng 3,3–3,6 tỷ người, có tỷ lệ tử vong ở người do lũ lụt, hạn hán và bão cao gấp 15 lần so với các khu vực có mức độ tổn thương rất thấp.
Mực nước biển tiếp tục tăng vào năm 2022, đạt kỷ lục mới kể từ khi đo vệ tinh vào năm 1993.
Hiện đã có sẵn các giải pháp có giá cả phải chăng, có thể mở rộng để cho phép các quốc gia nhảy vọt sang nền kinh tế sạch hơn, kiên cường hơn và ít carbon hơn.
Biến đổi khí hậu là một thách thức toàn cầu đòi hỏi phải có sự hợp tác quốc tế phối hợp.
Mục tiêu 14: Tài nguyên nước
Các đại dương bao phủ 3/4 bề mặt Trái đất, chứa 97% nước trên Trái đất và chiếm 99% không gian sống trên hành tinh tính theo thể tích.
Các đại dương trên thế giới cung cấp các nguồn tài nguyên thiên nhiên quan trọng bao gồm thực phẩm, thuốc men, nhiên liệu sinh học và các sản phẩm khác; giúp phân hủy và loại bỏ chất thải và ô nhiễm; và hệ sinh thái ven biển của chúng đóng vai trò là vùng đệm để giảm thiệt hại do bão.
Tuy nhiên, ô nhiễm biển đang đạt đến mức báo động, với hơn 17 triệu tấn làm tắc nghẽn đại dương vào năm 2021, con số này sẽ tăng gấp đôi hoặc gấp ba vào năm 2040.
Hiện nay, độ pH trung bình của đại dương là 8,1, cao hơn khoảng 30% so với thời kỳ tiền công nghiệp. Axit hóa đại dương đe dọa sự sống còn của sinh vật biển, phá vỡ mạng lưới thức ăn và làm suy yếu các dịch vụ quan trọng do đại dương cung cấp và an ninh lương thực của chúng ta.
Quản lý cẩn thận nguồn tài nguyên toàn cầu thiết yếu này là đặc điểm chính của một tương lai bền vững. Điều này bao gồm việc tăng cường tài trợ cho khoa học đại dương, tăng cường nỗ lực bảo tồn và khẩn trương ngăn chặn biến đổi khí hậu để bảo vệ hệ sinh thái lớn nhất hành tinh.
Mục tiêu 15: Tài nguyên đất
Các hệ sinh thái trên cạn rất quan trọng để duy trì sự sống của con người, đóng góp tới hơn một nửa GDP toàn cầu và chứa đựng các giá trị văn hóa, tinh thần và kinh tế đa dạng.
Độ che phủ rừng toàn cầu giảm từ 31,9% năm 2000 (4,2 tỷ ha) xuống 31,2% (4,1 tỷ ha) vào năm 2020.
Năm 2021, Hỗ trợ Phát triển Chính thức (ODA) để hỗ trợ đa dạng sinh học đã tăng 26,2% từ 7,7 tỷ USD năm 2020 lên 9,8 tỷ USD.
Vào năm 2022, 21% loài bò sát bị đe dọa.
Từ năm 2015 đến năm 2019, ít nhất 100 triệu ha đất sản xuất và khỏe mạnh bị suy thoái hàng năm, ảnh hưởng đến cuộc sống của 1,3 tỷ người.
Việc ngăn chặn nạn phá rừng và khôi phục việc sử dụng các hệ sinh thái trên cạn là cần thiết để giảm thiểu tình trạng mất môi trường sống tự nhiên và đa dạng sinh học vốn là một phần di sản chung của chúng ta.
Mục tiêu 16: Hòa bình, công bằng & thể chế vững mạnh
Mọi người ở khắp mọi nơi không nên sợ hãi trước mọi hình thức bạo lực và cảm thấy an toàn khi tiếp tục cuộc sống của mình bất kể sắc tộc, đức tin hay khuynh hướng tình dục của họ.
Số thường dân thiệt mạng liên quan trực tiếp đến 12 cuộc xung đột nguy hiểm nhất thế giới đã tăng 53% trong khoảng thời gian từ năm 2021 đến năm 2022, đánh dấu mức tăng đầu tiên kể từ khi thông qua Chương trình nghị sự 2030 vào năm 2015. Năm 2022 chứng kiến mức tăng hơn 50% về số ca tử vong liên quan đến xung đột. những cái chết dân sự.
Mức độ bạo lực vũ trang cao và tình trạng mất an ninh có tác động tàn phá đến sự phát triển của một quốc gia.
Bạo lực tình dục, tội phạm, bóc lột và tra tấn thường phổ biến ở những nơi có xung đột hoặc không có luật pháp, và các quốc gia phải thực hiện các biện pháp để bảo vệ những người có nguy cơ cao nhất.
Tính đến cuối năm 2022, 108,4 triệu người buộc phải di dời trên toàn thế giới – tăng 19 triệu so với cuối năm 2021 và gấp hai lần rưỡi so với một thập kỷ trước.
Năm 2021, có khoảng 458.000 vụ giết người có chủ ý – con số cao nhất trong hai thập kỷ qua.
Chính phủ, xã hội dân sự và cộng đồng cần hợp tác để tìm ra giải pháp lâu dài cho xung đột và mất an ninh. Tăng cường pháp quyền và thúc đẩy nhân quyền là chìa khóa của quá trình này, cũng như giảm dòng chảy vũ khí bất hợp pháp, chống tham nhũng và đảm bảo sự tham gia toàn diện vào mọi lúc.
Mục tiêu 17: Hợp tác để hiện thực hóa các mục tiêu
Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững có tính phổ quát và kêu gọi hành động của tất cả các quốc gia – phát triển và đang phát triển – để đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau. Nó đòi hỏi sự hợp tác giữa các chính phủ, khu vực tư nhân và xã hội dân sự.
Các Mục tiêu Phát triển Bền vững chỉ có thể được thực hiện với cam kết mạnh mẽ về quan hệ đối tác và hợp tác toàn cầu.
Tổng nợ nước ngoài của các nước thu nhập thấp và trung bình đạt 9 nghìn tỷ USD vào năm 2021, ghi nhận mức tăng 5,6% so với năm 2020.
Năm 2022, xuất khẩu toàn cầu tăng mạnh 12,3% và thương mại toàn cầu đạt kỷ lục 32 nghìn tỷ USD.
Năm 2022, dòng vốn ODA ròng của các nước thành viên Ủy ban Hỗ trợ Phát triển (DAC) đạt 206 tỷ USD.
Để thành công, mọi người sẽ cần huy động cả nguồn lực hiện có và nguồn lực bổ sung, đồng thời các nước phát triển sẽ cần thực hiện các cam kết hỗ trợ phát triển chính thức của mình.
Thực hiện phát triển bền vững ở Việt Nam
Phát triển bền vững là một nội dung quan trọng và cấp bách được các quốc gia trên thế giới quan tâm. Nếu phát triển kinh tế vững mạnh mà không đi kèm với sự bền vững thì sẽ gây nhiều tổn hại cho các thế hệ tương lai. Hy vọng bài viết này đã mang lại cho các bạn những thông tin bổ ích xoay quanh khái niệm phát triển bền vững là gì, 17 mục tiêu phát triển bền vững và thực trạng phát triển bền vững tại Việt Nam. Ngoài ra, nếu như bạn đang gặp khó khăn với bài luận về chủ đề này, hãy liên hệ với đội ngũ của Luận Văn Beta để được hỗ trợ nhé!
