Với điều kiện tự nhiên thuận lợi cùng với xu hướng hội nhập sâu rộng trong khu vực và trên thế giới đã đem lại cho Việt Nam nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế- xã hội. Trong đó, phát triển du lịch sinh thái trở thành chủ đề quan trọng trong giai đoạn hiện nay để tạo nên sự phát triển bền vững cho môi trường và tài nguyên. Du lịch sinh thái hiện vẫn là một khái niệm khá mới mẻ nên Luận Văn Beta hy vọng thông qua bài viết này, các bạn sẽ hiểu rõ về du lịch sinh thái là gì và đặc điểm của du lịch sinh thái nhé.
Khái niệm Du lịch sinh thái là gì?
Du lịch sinh thái hiện đang là một khái niệm tương đối mới mẻ nhưng ngày càng thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu khác nhau với những định nghĩa như sau:
Laarman & Durst: Du lịch sinh thái với tư cách là du lịch tự nhiên, loại hình mà du khách bị thu hút tới một điểm du lịch bởi sở thích của họ về một hay nhiều đặc điểm về nguồn gốc tự nhiên của nơi đó. Chuyến viếng thăm này gồm sự giáo dục, giải trí và các yếu tố mạo hiểm.
Tổ chức bảo tồn thiên nhiên quốc tế: Du lịch sinh thái là loại hình du lịch tham quan có trách nhiệm với môi trường tại những vùng còn tương đối nguyên sơ để thưởng thức và hiểu biết về thiên nhiên, có hỗ trợ bảo tồn, giảm thiểu tác động từ du khách, đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế xã hội của nhân dân địa phương.
Theo Hiệp hội Du lịch Sinh thái: Du lịch sinh thái là loại hình du lịch có trách nhiệm tới các khu tự nhiên nơi vừa bảo tồn môi trường vừa tăng cường phúc lợi cho người dân địa phương.
Lê Bá Huy (2000): Du lịch sinh thái là một loại hình du lịch lấy các hệ sinh thái đặc thù, tự nhiên làm đối tượng để phục vụ cho những khách du lịch yêu thiên nhiên, du ngoạn, thưởng thức những cảnh quan hay nghiên cứu về các hệ sinh thái. Đây cũng là hình thức kết hợp chặt chẽ, hài hòa giữa phát triển kinh tế du lịch với giới thiệu về những cảnh đẹp quốc gia và giáo dục tuyên truyền, bảo vệ và phát triển môi trường, tài nguyên thiên nhiên cách bền vững.
Đặc trưng cơ bản của du lịch sinh thái
Du lịch sinh thái là một dạng của hoạt động du lịch nên cũng bao gồm những đặc trưng cơ bản của hoạt động du lịch nói chung và có một số đặc trưng riêng sau:
Tính giáo dục cao về môi trường: Du lịch sinh thái hướng con người tiếp cận gần hơn với các vùng tự nhiên và khu bảo tồn, nơi có giá trị cao về đa dạng sinh học và nhạy cảm về mặt môi trường. Hoạt động du lịch gây nên những áp lực lớn đối với môi trường và du lịch sinh thái có vai trò làm cân bằng giữa mục tiêu phát triển du lịch với bảo vệ môi trường.
Góp phần bảo tồn các nguồn tài nguyên thiên nhiên và duy trì đa dạng sinh học: Những hoạt động du lịch sinh thái có tác dụng giáo dục con người bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và môi trường từ đó hình thành ý thức bảo vệ các nguồn tài nguyên thiên nhiên như thúc đẩy hoạt động bảo tồn, đảm bảo yêu cầu phát triển bền vững.
Thu hút sự tham gia của cộng đồng: Cộng đồng địa phương là những người chủ sở hữu các nguồn tài nguyên tại địa phương mình. Sự tham gia của cộng đồng địa phương có tác dụng to lớn trong việc giáo dục du khách bảo vệ tài nguyên và môi trường, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng và tăng thu nhập cho cộng đồng.
Người hướng dẫn phải có kiến thức về tài nguyên thiên nhiên và văn hoá bản địa: Các chương trình hoạt động chủ yếu do các hướng dẫn viên có kiến thức về tài nguyên thiên nhiên và văn hoá bản địa xây dựng để hoạt động, người hướng dẫn viên có vai trò trung gian giữa thiên nhiên, cộng đồng dân cư địa phương với khác du lịch. Họ chịu trách nhiệm giới thiệu đặc điểm tự nhiên, văn hoá, lối sống và giám sát các hoạt động của du khách.
Lợi ích của du lịch sinh thái là gì?
Các loại hình du lịch sinh thái tại Việt Nam hiện nay
Yêu cầu của điểm du lịch sinh thái
Điểm du lịch sinh thái phải là một điểm du lịch với 4 yếu tố sau:
Thứ nhất, điểm du lịch sinh thái phải là điểm du lịch có tài nguyên du lịch thiên nhiên hấp dẫn và văn hoá địa phương đặc sắc: Trong đó, văn hoá địa phương được hình thành từ cuộc sống lâu đời trong mối quan hệ hữu cơ giữa con người với thiên nhiên. Văn hoá địa phương ở mỗi vùng miền sẽ khác nhau tạo ra sự khác biệt về văn hoá và điều này tạo ra sức hút với khu du lịch. Yếu tố văn hoá địa phương trong tài nguyên du lịch là một trong những điểm khác biệt giữa du lịch dựa vào tự nhiên.
Thứ hai, hoạt động của điểm du lịch sinh thái gắn với hoạt động diễn giải và giáo dục môi trường: Giáo dục nhận thức để nâng cao sự hiểu biết về môi trường và giáo dục ý thức bảo vệ môi trường. Hoạt động diễn giải này được hướng tới tất cả các đối tượng tham gia vào hoạt động du lịch sinh thái.
Thứ ba, hoạt động của điểm du lịch sinh thái phải đóng góp cho bảo tồn những giá trị của tài nguyên du lịch: Bảo tồn đa dạng sinh học, bảo tồn gen, loài và những giá trị văn hoá địa phương. Việc đóng góp này của khu du lịch có thể thực hiện cách trực tiếp hoặc gián tiếp qua các doanh nghiệp hoặc kinh phí nhà nước thu từ du lịch sinh thái rồi đầu tư trở lại.
Thứ tư, hoạt động của điểm du lịch sinh thái phải có sự tham gia của cộng đồng dân địa phương mang lại lợi ích cho họ: Yếu tố văn hoá địa phương trong du lịch sinh thái đòi hỏi sự tham gia của cộng đồng dân địa phương và cần đảm bảo mang lại lợi ích cho cộng đồng dân cư gồm cả lợi ích trước mắt và lâu dài, lợi ích trực tiếp và gián tiếp thông qua việc làm, thu nhập và trách nhiệm bảo vệ giá trị tài nguyên du lịch của điểm đến.
Tài nguyên du lịch sinh thái là gì?
Pháp lệnh Du lịch Việt Nam (1999): Tài nguyên du lịch là cảnh quan thiên nhiên, di tích lịch sử, di tích cách mạng, giá trị nhân văn và công trình lao động sáng tạo của con người có thể được sử dụng để thoả mãn nhu cầu du lịch, là yếu tố cơ bản để hình thành các điểm du lịch, khu du lịch tạo ra sự hấp dẫn du lịch.
Du lịch sinh thái là loại hình du lịch dựa vào thiên nhiên và văn hoá bản địa nên tài nguyên du lịch sinh thái là bộ phận quan trọng của tài nguyên du lịch bao gồm các giá trị tự nhiên thể hiện trong một hệ sinh thái cụ thể và các giá trị văn hoá bản địa tồn tại và phát triển không tách rời hệ sinh thái tự nhiên đó.
Tài nguyên du lịch sinh thái rất đa dạng và phong phú nhưng có một số loài tài nguyên du lịch sinh thái chủ yếu thường được nghiên cứu khai thác để đáp ứng nhu cầu của du khách như: Các hệ sinh thái tự nhiên đặc thù, các hệ sinh thái nông nghiệp và các giá trị văn hoá bản địa hình thành và phát triển gắn với sự tồn tại của hệ sinh thái tự nhiên,…
Đặc điểm cơ bản của tài nguyên du lịch sinh thái
Tài nguyên du lịch sinh thái phong phú và đa dạng với nhiều tài nguyên đặc sắc có sức hấp dẫn lớn. Bản thân tự nhiên rất đa dạng và phong phú với nhiều hệ sinh thái đặc biệt, nơi sinh trưởng, tồn tại và phát triển nhiều loại sinh vật đặc hữu, quý hiếm được xem là những tài nguyên du lịch sinh thái đặc sắc có sức hấp dẫn lớn đối với du khách như hệ sinh thái đất ngập mặn, rừng ngập mặn, hệ sinh thái núi cao.
Tài nguyên du lịch sinh thái thường rất nhạy cảm với các tác động của con người: Sự thay đổi tính chất của một số hợp phần tự nhiên hoặc sự suy giảm hay mất đi của một số loài sinh vật cấu thành nên hệ sinh thái nào đó dưới tác động của con người là nguyên nhân làm thay đổi thậm chí mất đi hệ sinh thái đặc trưng đó.
Tài nguyên du lịch sinh thái có thời gian khai thác khác nhau: Có loại tài nguyên sinh thái có thể khai thác quanh năm nhưng cũng có ít nhiều phụ thuộc vào mùa vụ. Du khách có thể đến tham quan những vườn cây ăn trái đặc sản trên các cù lao với trái cây theo mùa.
Tài nguyên du lịch sinh thái thường nằm xa các khu dân cư: Các tài nguyên du lịch sinh thái ít được quản lý nên dễ bị biến đổi, suy giảm do những tác động trực tiếp của người dân như chặt cây, săn bắn và được khai thác tại chỗ để tạo ra sản phẩm nhằm thoả mãn những nhu cầu của du khách.
Tài nguyên du lịch sinh thái có khả năng tái tạo và sử dụng lâu dài: Điều này dựa trên khả năng tự phục hồi, tái tạo của tự nhiên. Tuy nhiên, thực tế nhiều tài nguyên du lịch sinh thái đặc sắc như các loài sinh vật đặc hữu, quý hiếm có thể bị mất đi do những tai biến tự nhiên hoặc tác động của con người. Do vậy, chúng ta cần nắm được các quy luật tự nhiên, lường trước những tác động của con người đến tài nguyên du lịch sinh thái để có định hướng khai thác hợp lý, hiệu quả, không ngừng bảo vệ, tôn tạo và phát triển các nguồn tài nguyên vô giá này.
Du lịch sinh thái với phát triển bền vững
Về lâu dài, sự phát triển của du lịch cần gắn với bảo tồn các giá trị môi trường, xã hội và sinh thái trong khi vẫn duy trì hoặc nâng cao hiệu qua các hoạt động du lịch.
Du lịch sinh thái với bản chất thực tế và mục tiêu hoạt động là đảm bảo cho bảo tồn và mang lại lợi ích kinh tế. Đây là điểm mấu chốt về bản chất để xem du lịch sinh thái như một hoạt động bảo tồn cho quá trình phát triển bền vững về tài nguyên và môi trường.
Sự phát triển của du lịch sinh thái đúng nghĩa sẽ giành được sự ủng hộ của người dân địa phương vì du lịch sinh thái đem lại công ăn việc làm và lợi ích kinh tế, văn hoá cho họ. Ngoài ý nghĩa bảo tồn và phát triển bền vững tài nguyên môi trường, hoạt động du lịch sinh thái cũng mang tính bền vững do được sự ủng hộ của người dân địa phương.
Những nguyên tắc của du lịch sinh thái bền vững
Du lịch sinh thái nên được khởi đầu với sự giúp đỡ của những thông tin cơ bản và đa dạng của cộng đồng, cộng đồng nên duy trì việc kiểm soát cho sự phát triển của du lịch sinh thái.
Sử dụng và bảo vệ tài nguyên bền vững gồm cả tài nguyên thiên nhiên, xã hội và văn hoá.
Cần thành lập các chương trình giáo dục và huấn luyện để cải thiện, tăng cường quản lý các di sản, tài nguyên thiên nhiên, giảm tiêu thụ để nâng cao chất lượng môi trường.
Duy trì sự đa dạng về tự nhiên như chủng loại động thực vật, hệ sinh thái đặc thù và bản sắc văn hoá dân tộc.
Vận động, thu hút sự tham gia của cộng đồng địa phương giúp đem lại lợi ích cho cộng đồng địa phương, môi trường sinh thái và tăng cường đáp ứng các thị hiếu của du khách.
Đảm bảo sự hợp tác lâu dài giữa các nhóm có quyền lợi và công chúng, giữa doanh nghiệp du lịch và cộng đồng địa phương.
Nghiên cứu, cung cấp cho du khách đầy đủ thông tin và có trách nhiệm nâng cao sự tôn trọng của du khách đến với môi trường tự nhiên, xã hội và văn hoá khu du lịch góp phần thỏa mãn nhu cầu của khách du lịch.
Trên đây là thông tin về du lịch sinh thái và tài nguyên du lịch sinh thái phục vụ cho quá trình nghiên cứu và phát triển các khu du lịch sinh thái phục vụ nhu cầu tham quan của khách du lịch cũng như góp phần bảo vệ và tôn tạo tự nhiên cho sự phát triển bền vững ở hiện tại và tương lai. Hy vọng bài viết này đã mang lại cho các bạn những thông tin hữu ích đáp ứng nhu cầu tìm kiếm thông tin của mình.
